Hijyen nedir ne önemi vardır?

Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır. Hijyen kuralları yaşam alanlarımızın tüm için geçerlidir. Hijyen, kelime olarak sağlam, sağlıklı anlamına gelmekle birlikte genel anlamda ele alınacak olunursa; sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü olarak ifade edilmektedir.

Güvenli Hijyeni nasıl sağlarız?

HİJYEN:  Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde “Özellikle işyeri tabanı, duvarlar ve diğer yüzeyler düzenli olarak temizlenecek ve hijyen şartları sağlanacaktır” denilmektedir. Aynı yönetmeliğin 12. maddesinin ana başlığı “Hijyen ve Kişisel Korunma”; Eğitim başlıklı 13. maddesinde de “Hijyen Kuralları” konusunda çalışanlara eğitim verilmesi istenmekte; Sağlık Gözetimi ile ilgili 16. maddesinde ise İşyerinde kişisel ve mesleki hijyen önlemlerinin derhal alınabilmesi mümkün olacak şekilde gerekli düzenleme yapılacaktır denilmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinde ; “İşveren tarafından, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve yedeklerine “endüstriyel hijyenin temel ilkeleri” konularında eğitim verilmesi sağlanır” ifadesi yer almaktadır.

Yaygın olarak bilindiği gibi ; “Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır.”

Ülkemizde tarıma dayalı üretim tarzından ticarete dayalı üretim tarzına geçiş, sayıları hızla artan fabrikalar, iş ve alışveriş merkezleri, oteller, hastaneler temizlik sektörünün gelişimine ivme vermektedir.

Personele uygun temizlik prosedürleri konusunda eğitim verilmeli

Tesisler, hangi yüzeylerin ve donanımın temizleneceğini ve temizliğin hangi sırayla yapılacağını detaylandıran temizlik prosedürlerinin uygulamaya konmasını sağlamalıdır. Bu prosedürler, el hijyeninin ne zaman uygulanacağını, ne zaman eldiven kullanmanın gerektiğini, kullanılacak temizlik ürünleri ve dezenfektanların hangi sıklıkta kullanılacağını da tarif etmelidir. Hastalıkların daha sık görüldüğü ve bulaştığı soğuk algınlığı ya da grip mevsimi gibi dönemlerde toplu kullanım alanları tesislerin daha sık ve daha kapsamlı temizlik ve dezenfeksiyon yapması tavsiye edilir. Bu da geleneksel temizlik programının, tüm genel alanların daha sık temizlenmesini kapsayan bir programla değiştirilmesini veya temizlik ve dezenfeksiyon işleri için ek personelin görevlendirilmesini gerektirebilir.

Sık temas edilen yüzeyler temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli

El hijyeni yaygın olarak uygulansa dahi kirli ve mikroplu yüzeylere dokunulduğunda ellerin yeniden kirlenme riski vardır. Kapı tokmakları, tırabzanlar, asansör düğmeleri, sıralar ve tezgâh üstleri gibi sık temas edilen yüzeyler düzenli olarak ya da gözle görülür şekilde kirlendiğinde temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Çalışanlar; temizliği, yüksek yerlerden alçak yerlere, temiz yerlerden kirli yerlere ve kuru yerlerden ıslak yerlere doğru yapmalı, dezenfektanın yüzey üzerinde uygun etki süresi boyunca bekletilmesini sağlamalıdır.

Tüm alanların kurallara uygun temizlendiğini denetlenmelidir

Tesislerin etkin temizlik için tüm alanların kurallara uygun temizlendiğini denetlemesi, işçilerin işlerini beklendiği gibi yapmasına ve gelişme kaydedilecek alanların belirlenmesine yardımcı olabilir. Tesisler, el hijyeni takibi ve uyum raporlaması aracılığıyla el yıkama ve dezenfeksiyon alışkanlığını izlemek isteyebilir. Ayrıca kurumlar, gerektiğinde ya da tavsiye edildiğinde çalışanların uygun koruyucu giysileri giymesini sağlamalıdır.

Doğru el hijyeni teşvik edilmeli

Maalesef herkes temel el hijyeni tedbirlerini uygulamıyor. Ellerdeki mikroplar kolaylıkla kişiden kişiye veya başka yüzeylere geçebiliyor; dolayısıyla tesislerin, herkesi düzenli olarak el yıkama ve dezenfekte etme alışkanlığını edinmeye teşvik etmesi gerekir. Eller kirliyken, bireylerin sıcak su ve sabunla ya da sabun ve suyun mevcut olmadığı ortamlarda alkol bazlı bir el dezenfektanı ile ellerini temizlemeleri gerekir.

İnsanlar tarafından aranan en temel fayda hijyendir

İşletmeler için büyük önem taşıyan tuvalet hijyeni, müşteriler nezdinde pozitif etki yaratan en önemli faktörler arasında yer alıyor. Dünyanın önde gelen pazar araştırma firmalarından “Intermetra” tarafından yapılan araştırmaya göre, ‘doğru’ çözüme sahip bir tuvaletin herkes tarafından yüksek derecede takdir gördüğü ve mekanın ‘güzel bir kartviziti’ olarak algılandığı sonucu  ortaya çıkmaktadır. Bu durum mekana dair olumlu bir algı oluşturulmasına yardımcı oluyor.

Tuvalet gibi ortak kullanım alanları göz önünde bulundurulduğunda, şüphesiz bu alanlardaki hijyen kaygısı tüm kullanıcılar için en önemli konular arasında yer alıyor. Mekanın hijyenik olmasına ilave olarak, kullanıcılar için en hijyenik çözümler sunan ürünler işletmeler için bu kaygıyı azaltmaya yardımcı oluyor.

Hijyenin en temel kurallarından biri belli sıklıkla ellerin yıkanmasıdır. Ancak elleri yıkamak kadar kurulamak da kişisel hijyen sağlanması ve bakterilerin bulaşmasını önlemek için büyük önem taşıyor. Araştırma sonuçlarına göre umumî tuvaletleri kullanan insanların %28’i ‘uygun’ bir el kurutma aparatı bulamazlarsa ellerini kurutmamayı tercih ediyorlar. Konu hijyen olduğunda hemen hemen bütün kullanıcılar net bir hijyenik çözüm arıyorlar.. Kağıt el havluları her zaman diğer sistemlere oranla daha çok tercih ediliyor. Intermetra’nın yaptığı araştırmaya katılan kişilerin %96’sı kağıt havluların en yüksek hijyen algısı sağladığını da belirtiyor.

Yine araştırmaya katılanların hemen hemen dörtte üçünü (%72) oluşturan en büyük kitle, hijyeni listelerindeki en büyük gereklilik olarak görüyor.  Araştırma sonuçlarına bakıldığında kullanıcılar için el kurulamada hijyen algısının diğer tüm kriterleri geride bıraktığı görülüyor. Kullanıcıların %63’ü kağıt el havlusunu tercih ederken, sadece %28’i sıcak havalı kurutma makinelerini, %10’u da dokuma havlularını tercih ediyor. Birinci ve ikinci tercihler arasında seçim yapılması istendiğinde ise kağıt havlular cevap verenlerin hemen hemen tamamı (%98) tarafından tercih ediliyor.

Westminster Üniversitesi’nin yaptığı bir başka araştırmada ise sıcak havalı el kurutucularının daha iyi hijyen sağlamadığı ortaya konuluyor. Hatta bu araştırmanın sonucunda sıcak havalı kurutucular ile parmaklarda ve avuç içlerinde ciddi oranda bakteri artışı olduğu da belirtiliyor. (Parmaklarda %40 ile %190, avuç içlerinde ise %15 ile %250 oranında bakteri artışı görülmüştür.) Aynı araştırmadan çıkan bir başka ilginç sonuç ise sıcak havalı el kurutucularının yarattığı güçlü hava akımı sebebiyle bakterilerin tuvalet alanı içinde kurutucunun 2 metre uzağına kadar yayılabildiğidir. Bunun aksine çoğu kullanıcı tarafından da tercih edilen kağıt havlu kullanımının, parmak ve avuç içlerinde bakterileri oluşumunu ciddi oranda azalttığı belirtiliyor. Araştırmalara göre tek sefer kullanım sağlayan kağıt havlu kullanımının bakteri oluşumunu %77 oranında engellediği ortaya çıkıyor.

Hijyen uygulamaları daha Fazla AR-GE’yi hakkediyor

Peki sektörde AR-GE açısından durum nedir? Biliyoruz ki AR-GE bütçeleri daha çok ilaç, otomotiv, bilişim, haberleşme ve enerji gibi daha popüler ve kısa vadede daha karlı alanlarda yoğunlaşıyor. Temizlik sektöründeki şirketlerde bu oran %1 bile değil. Neden temizlik konusunda dişe dokunur bir araştırma ve geliştirme faaliyeti yapılmıyor? Deterjan şirketlerinin ev hanımlarına yönelik bazı çalışmalarını saymazsak, hayatımızda bu kadar geniş yeri olan temizlik, neden mühendisler ve akademisyenler tarafından ihmal ediliyor? Avrupa’da 4 milyon, Türkiye’de 1 milyon çalışanın istihdam edildiği endüstriyel ve profesyonel temizlik faaliyetleri önemsiz mi ki, geliştirmeye değer bir yan bulamıyor ve bütçe ayırmaktan kaçınıyoruz?

Profesyonel temizlik faaliyetlerini (1)temizlik çalışanları, (2)temizlik kimyasalları ve (3)temizlik makine, ekipman ve diğer sarf malzemeleri diye üç temel bileşene ayırırsak, sizce bu üç alandan hangisinde nasıl bir araştırma ve geliştirme faaliyeti yürütülebilir?

Ekipman ve deterjan konusunda aklımıza bazı yenilikler şeyler geliyor elbet. Her ne kadar hayatımızı Twitter ya da iPhone kadar değiştirme kudretinde olmasa da, temizleme etkisi arttırılmış yeni kimyasal bileşenler ya da emiş gücü yükseltilmiş, ergonomisi geliştirilmiş temizlik makineleri sektörde verimliliği arttırıyor, işleri kolaylaştırıyor, bu konudaki ekonomik hacmi büyütüyor. Bu gelişmeleri inkar edemeyiz, son 20 yılda temizlik üzerine bazı yenilikleri saymak mümkün. Ancak yine de, toplam gelirlerin %1’inin AR-GE faaliyetlerine ayrıldığını düşünürsek, genel ortalamanın altında kaldığını görüyoruz.

Her ne kadar Avrupa ve ABD’de endüstriyel temizlik konusundaki AR-GE faaliyetlerini destekleyen kurum ve kuruluşlar bulunsa da, hayatımızdaki yeri ve sektörün büyüklüğü ile karşılaştırıldığında temizlik sektöründe AR-GE’ye ayrılan payın çok mütevazi kaldığını görebiliriz. Üstelik bu destekleme fonları da daha çok mikrobiyoloji, nano-kimya, hijyen gibi sonuçları bir çok sektörü etkileyebilecek çalışmalara ayrılıyor.